Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından, her yıl 11 Temmuz Dünya Nüfus Günü’nde, nüfusun önemli konularını ele alan bir tema belirlenmekte ve bu temaya ilişkin farkındalık yaratmaya yönelik çalışmalar yapılıyor. UNFPA, 2015 yılı temasını “Kırılgan Nüfus Grupları” olarak belirlemişti. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 2014 yılında yayımlanan “İnsani Gelişme Raporu”nda, “kırılganlık” kavramı ele alınmış.
“İnsani İlerlemeyi Sürdürmek: Kırılganlıkları Azaltmak ve Dayanıklılık Oluşturmak” başlıklı bu raporda, insani kırılganlık kavramı “kişilerin yetkinliklerini ve seçeneklerini tüketen olasılıklar” olarak tanımlanmış. Bir anlamda engelli yaşam. Söz konusu raporda, insan hayatının belirli hassas dönemlerini anlatan “yaşam döngüsü kırılganlıkları” kavramına yer veriliyor. Bu hassas dönemler, bir çocuğun hayatının ilk bin gününü ve okul hayatından iş hayatına ya da iş hayatından emekliliğe geçiş gibi dönemleri kapsamakta. Buna göre insanlar dünyaya geldikleri ilk bin günde, okuldan iş yaşamına veya çalışma hayatından emekliliğe geçtikleri dönemlerde sosyo-ekonomik şok ve risklerden daha çok etkileniyorlar.
Genel nüfusa göre yoksulluk ve sosyal dışlanma riski yüksek olan gruplar olarak da tanımlayabilen
kırılgan nüfus gruplarını; yoksulluk ve yoksunluk içinde yaşayanlar, engelliler, çocuklar, gençler, kadınlar, yaşlılar, işsizler, evsizler vb. nüfus grupları oluşturmakta.
Dünya Nüfus Günü için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından haber bülteni ve Türkiye ile ilgili veriler yayınlanarak, kırılgan nüfus grubu olarak “engelliler” ele alınmakta ve bu kapsamda yer alan istatistikler sunuldu. Verilerin toplanması ve analizi olarak güzel bir çalışma ve ülkemiz insanlarının konuya duyarlık göstermesi için bir fırsat. Tabii bu farkındalık yaratmayı anlayan farkında olan insanlarımız için!
Türkiye'de en az bir fonksiyonda zorluk yaşayan kişi sayısı 4 milyon 882 bin 841 imiş. 2011 Nüfus ve Konut Araştırması sonuçlarına göre; görme, duyma, konuşma, yürüme, merdiven çıkma veya inme, bir şey taşıma veya tutma ve yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplama fonksiyonlarından en az birinde çok zorlandığını veya hiç yapamadığını belirten kişi sayısı 4 milyon 882 bin 841’dir. Başka bir anlatımla 2011 yılında toplam nüfusun %6,6’sının en az bir engeli var. En az bir fonksiyonda zorluk yaşadığını veya hiç yapamadığını belirtenlerin cinsiyet dağılımı ise; %42,8’i erkek, %57,2’si ise kadın. Toplam nüfusu oranı ise; %5,6’i erkek, %7,5’i ise kadın şeklinde.
| Yaş grubu ve cinsiyete göre en az bir engeli olan nüfus, 2011 | |||||||||||
| (Bin) | |||||||||||
| Yaş grubu | Toplam nüfus | En az bir engeli olan nüfus | En az bir engeli olan nüfusun oranı (%) | ||||||||
| Toplam | Erkek | Kadın | Toplam | Erkek | Kadın | Toplam | Erkek | Kadın | |||
| Toplam-Total | 74 526 | 37 431 | 37 095 | 4 883 | 2 088 | 2 795 | 6, 6 | 5, 6 | 7, 5 | ||
| 0-4 | 6 186 | 3 177 | 3 009 | 74 | 40 | 34 | 1,2 | 1,3 | 1,1 | ||
| 5-9 | 6 096 | 3 131 | 2 965 | 129 | 73 | 55 | 2,1 | 2,3 | 1,9 | ||
| 10-14 | 6 604 | 3 387 | 3 217 | 139 | 81 | 58 | 2,1 | 2,4 | 1,8 | ||
| 15-19 | 6 314 | 3 233 | 3 081 | 145 | 85 | 61 | 2,3 | 2,6 | 2,0 | ||
| 20-24 | 6 251 | 3 189 | 3 062 | 170 | 110 | 60 | 2,7 | 3,4 | 2,0 | ||
| 25-29 | 6 311 | 3 212 | 3 099 | 166 | 96 | 70 | 2,6 | 3,0 | 2,3 | ||
| 30-34 | 6 466 | 3 269 | 3 196 | 207 | 111 | 96 | 3,2 | 3,4 | 3,0 | ||
| 35-39 | 5 634 | 2 837 | 2 797 | 228 | 115 | 113 | 4,0 | 4,0 | 4,1 | ||
| 40-44 | 4 691 | 2 393 | 2 298 | 241 | 112 | 128 | 5,1 | 4,7 | 5,6 | ||
| 45-49 | 4 825 | 2 424 | 2 401 | 332 | 143 | 188 | 6,9 | 5,9 | 7,8 | ||
| 50-54 | 3 733 | 1 881 | 1 853 | 330 | 133 | 198 | 8,8 | 7,1 | 10,7 | ||
| 55-59 | 3 439 | 1 706 | 1 733 | 417 | 157 | 259 | 12,1 | 9,2 | 15,0 | ||
| 60-64 | 2 530 | 1 212 | 1 317 | 419 | 149 | 269 | 16,5 | 12,3 | 20,4 | ||
| 65-69 | 1 845 | 865 | 980 | 425 | 158 | 267 | 23,0 | 18,3 | 27,2 | ||
| 70-74 | 1 437 | 643 | 794 | 458 | 169 | 288 | 31,9 | 26,3 | 36,3 | ||
| 75 + | 2 163 | 870 | 1 293 | 1 006 | 356 | 650 | 46,5 | 40,9 | 50,3 | ||
Yukarıdaki tabloyu irdelediğimizde beni en çok düşündüren ve üzen 70+ yaş grubumuzdaki engellilik oranı. 3600 yaşayan vatandaşımızın 1464'ü engelli, %40 oranı çok yüksek. Bu verilerin 2011 nüfus sayımına dayandığına göre şu an durum daha da vahim olabilir. 65+ yaş grubunda bile 5445 vatandaşımızın engellilik oranını %35 olarak görüyoruz.
Bireyler en çok bir şeyler taşıma veya tutmada zorlanıyor.
Bir şeyler taşıma veya tutmada çok zorlandığını veya hiç yapamadığını belirtenlerin (3 ve daha yukarı
yaş) oranı %4,1. Bu oran erkeklerde, %3,2, kadınlarda ise %5,1.
Yürüme, merdiven çıkma ve inmede zorluk yaşadığını veya hiç yapamadığını beyan edenlerin (3 ve daha yukarı yaş) oranı %3,3. Erkeklerde %2,4 olan bu oran kadınlarda %4,1 ile daha yüksek. Peki bizler ne yapıyoruz çevremizde bu engelli vatandaşlarımıza. Belediyeler gerekli düzenlemeleri yeterince yapıyorlar mı? Yollarımız, kaldırımlarımız nasıl. Belediyeler en azından son/yeni yaptıkları yerlerde sarı boyalı, görme engelliler için kabartmalı yol belirteçleri yapıyorlar. Bu güzel bir gelişme. Ama maalesef düşüncesiz insanlarımız da buralara otolarını park edebiliyorlar!
En az bir engeli olan nüfusun işgücüne katılım oranı %22,1.
Nüfusun geneli için işgücüne katılım oranı %47,5 iken, en az bir engeli olan nüfusta bu oran %22,1’dir. En az bir fonksiyonu gerçekleştirmede zorluk yaşayan nüfusun (15 ve daha yukarı yaş) işgücüne katılım oranı erkeklerde %35,4, kadınlarda ise %12,5’tir. Tüm nüfusta iş gücüne katılma oranı erkeklerde %69,2 iken, kadınlarda ise %25,9'dur. Diğer bir ifadeyle engelli nüfusun işgücüne katılım oranı tüm nüfusun katılım oranının yarısı kadar. Gelişmiş ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere bakıldığında çok düşük bir oran.
Yaşamımda en unutamadığım anılarından biri; 1990 yılında Boston'da fotoğraf makinası satın almak için girdiğim bir dükkandı. Doğuştan engelli (sanırım o zamanlar 60+ yaşlarında) kara derili bir kişi bana unutamadığım bir söylemde bulundu. Nereli olduğumu öğrenince Türkiye konusunda anlattıkları, tarihimiz coğrafyamız hakkında bana aktardığı bilgiler müthişti. Nasıl bilebildiğini sorunca oğlu olduğunu söyleyen kişi günlük gazetelerin neredeyse tamamını kendisine okuduklarını devamlı ansiklopedi okutturduğunu ve öğrendiklerini asla unutmadığını anlattı. Fotografçılık ve tekniği konusunda ülkenin en bilinen/danışılanı olduğunu söyledi. Bu konuda kendini çok küçük yaşlardan beri yetiştirmiş.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından Dünya Nüfus günü olarak ilan edilen 11 Temmuz'da bu yılın konusu olan “Kırılgan Nüfus Grupları”nın çevremizi bilinçlendirmede bizler için fırsat olduğunu düşünerek özellikle yaşlılarımıza hakkettikleri saygıyı gösterelim. Yaşamımızda örnek insan olabilme yolunda ilerleyelim.
