Borsa Istanbul 2014 Analizi

Aralık 2014 itibarıyla Borsa İstanbul’da işlem gören 415 şirket bulunmaktadır. Bu şirketlerin 392’si pay piyasasında yer almaktadır. Borsa İstanbul Pay Piyasası şirketleri 12 ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar; Tarım Ormancılık ve Balıkçılık-Madencilik-İmalat Sanayii-Elektrik, Gaz ve Su-İnşaat ve Bayındırlık- Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokantalar-Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama-Eğitim, Sağlık, Spor ve Diğer Sosyal Hizmetler-İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri-Gayrimenkul Faaliyetleri-Mali Kuruluşlar-Teknoloji ana başlıklarıdır. Bu ana başlıkların altında 28 adet alt başlık bulunmaktadır.

Borsa İstanbul pay piyasasında Aralık 2014 itibarıyla 392 şirket yer almakta olup, toplam piyasa değeri; 625,9 Milyar TL’dir. Bu rakamlar 31 Aralık 2013 itibarıyla 395 şirket, 503,6 Milyar TL idi. Gelişen işletmeler piyasası ise; 31 Aralık 2013’de 20 şirket ile 583 Milyon TL piyasa değerinden, Aralık 2014’de 23 şirket, 960 Milyon TL piyasa değerine ulaşmıştır. Borsa İstanbul pay piyasası ve gelişen işletmeler piyasası toplam değerleri ise; 31 Aralık 2013’de 415 şirket, toplam 504,2 Milyar TL’den, 4 Aralık 2014’de 415 şirket 626,9 Milyar TL’ye artış göstermiştir. [Tablo I ]

Aralık 2014 itibarıyla, pay piyasasında; 392 şirketin 179 adedi (%45,6’sı), 170,7 Milyar TL (%27,2) piyasa değeri ile İmalat sektörü ana başlığında, 127 adedi (%32,4’ü) 304,6 Milyar TL (%48,7) piyasa değeri ile Mali kuruluşlar ana başlığında yer almaktadır. 31 Aralık 2013’de adet bazında benzer olan rakamların piyasa değerleri ise, İmalat sanayii ana başlığında;140,5 Milyar TL (%27,9), Mali kuruluşlar ana başlığında; 239 Milyar TL (%47,5) idi. [Tablo II, Tablo III]

Piyasa toplam değerleri 31 Aralık 2013’e göre 503,6 Milyar TL’den 625,9 Milyar TL’ye 122,2 Milyar TL ile%24 artış göstermiştir. Ana başlıklara göre bu artışlar farklılık göstermektedir. İmalat Sanayii ana başlığında 140,5 Milyar TL’den 170,7 Milyar TL’ye 30,1 Milyar TL %21 artış olmuştur. Mali kuruluşlar ana başlığında ise, 239 Milyar TL’den 65,6 Milyar TL %27 artış ile 304,6 Milyar TL artış gerçekleşmiştir. Bu dönemde piyasa değerinde en büyük artış; Elektrik, gaz ve su ana başlığında gerçekleşmiş olup, 3,4 Milyar TL’den 1,4 Milyar TL, %42 artış ile 4,8 Milyar TL’ye ulaşmıştır. İkinci en büyük artışın gerçekleştiği ana başlık ise Teknoloji olup, 5,6 Milyar TL’den 2,1 Milyar TL, %39 artış ile 7,8 Milyar TL’ye artış göstermiştir. [Tablo IV]

 BIST 100 değerleri bu dönemde %27 artış göstermiştir.  

Değerleme Oranları

Borsa Şirketleri Pay piyasasında piyasa değerleri 31 Aralık 2013’den bu yana aynı kalırken, şirketlerin öz sermayelerinde %12’lik bir artış gözlemlenmektedir. Bu artışın etkisi piyasa değeri/pay değeri oranlarına yansımış, bu oran 1,41’den 1,56’ya çıkmıştır. [Tablo V]

Piyasa değeri/defter değeri oranlarının 31 12 2013-04 12 2014 tarihleri ana başlıklar itibarıyla değişimi [Tablo VI]’da mevcuttur.

Dünya Borsaları ve Borsa İstanbul

Aralık 2014 itibarıyla Borsa İstanbul’da işlem gören 415 şirkete karşın Dünya borsalarında ise 44 Bin şirket işlem görmektedir. Şirket sayısı en büyük olan borsa 5477 ile Hindistan Borsası BSE’dir. İkinci sırada 3744 ile Kanada Borsası TMX yer almaktadır. Sonra sırasıyla 3429 şirketle Tokyo Borsası, 3400 şirket ile İspanya Borsası BME, New York Nasdaq Borsası QMX 2746 şirketle, New York Borsası NYSE 2429 şirket ile yer almaktadır. [Tablo VII]

Dünya Borsaları ile Borsa İstanbul verileri incelediğimizde bazı kıyaslamaları şu şekilde yapabiliriz. Dünya Borsalarının piyasa değerleri toplamı Kasım 2014 itibarıyla 64 Trilyon Dolar civarlarındadır. Borsa İstanbul’un 4 Aralık 2014 itibarıyla piyasa değeri ise 280 Milyar Dolar (626,8 Milyar TL)’dir. Dünya GSMH değeri 2013 sonu itibarıyla 75,6 Trilyon Dolar, 2014 tahmini değeri olarak 77,7 Trilyon Dolar kabul edersek; Dünya Borsalarının, Dünya GSMH’ya oranının %82 civarında olduğunu görürüz. 2013 Türkiye GSMH’sı 822 Milyar Dolar (1,56 Trilyon TL) olarak gerçekleştirmiştir. 2014 sonunda tahminen 793 Milyar Dolar olabileceğini (ilk 9 aylık Türkiye GSMH rakamı; TUIK verilerine göre 1,29 Trilyon TL, 600 Milyar olarak gerçekleşmiştir.) düşünürsek, Borsa İstanbul’un Türkiye GSMH’ya oranının %35 civarında olduğunu söyleyebiliriz. Bu oran Amerika’da (iki borsa toplamı ile) %153, Japonya’da %91, İngiltere’de %164, Kanada’da %115 oranlarında iken Hong Kong’da % 1168 (GSMH’nın 12 katı) oranına ulaşmaktadır. [Tablo VIII]

Bu yazıda yapılan analizlerde;

Borsa verilerinin alındığı Dünya Borsalar Birliği WFE, borsaları Amerika, Asya-Pasifik, Avrupa-Afrika-Ortadoğu şeklinde sınıflamaktadır. Verilerle analiz yapılırken bölge sınıflamasına göz ardı edilmiştir.

WFE metodolojisine göre, kote şirket sayısı Ulusal Pazardaki şirketler ile gayrimenkul ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarını içermekte iken Borsa İstanbul verilerinde; 31 Aralık 2013  ve 4 Aralık 2014 tarihli Pay piyasası ve Gelişen İşlemler piyasası verileri dikkate alınmıştır.

GSMH rakamları için, Türkiye’de TUIK, diğer ülkelerde Dünya Bankası, IMF verileri göz önüne alınmıştır.

Analizler; yazanın kişisel yorumudur.