Aile Şirketleri XI - Aile Konseyi

Aile Konseyinin Kurulması

İlgili yasalara göre oluşturulması gereken Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu gibi organların yanı sıra, ailenin iş yaşamındaki etkinliğini arttırmak ve aile ile iş ilişkilerini düzenlemek üzere “Aile Konseyi”nin meydana getirilmesi önemlidir. Konseyin temel amacı, şirket(ler)i ve aileyi etkileyen konuları anlamak ve bunlara ilişkin sorunları çözmektir. Böylece, politikaların netleştirilmesi ve aile üyelerine iletilmesi mümkün olabilecektir.

Aile Konseyi Üyeleri

Aileye ait şirket(ler)in yönetiminde görev alsın yada almasın, şirket(ler)de hissesi olan aile üyeleri ile bunların birinci derece akrabaları arasında 15 yaşın üzerindekiler Aile Konseyine üye olabilirler. Bu tanımın dışında kalan aile üyelerine de Konsey'in oybirliği ile konsey üyeliği sıfatı verilebilir. Hisse sahibi olmasına karşın 15 yaşını doldurmamış çocuklar Konsey toplantılarına katılabilir ancak oy hakkını ebeveyni/vasisi aracılığıyla kullanabilirler. Konseyin faaliyetlerinin etkinliğini arttırmak üzere aile dışından danışmanlar da, üyelerin tamamının rıza göstermesiyle, konseye dahil edilebilir.

Aile Konsey'ine, Konsey Başkanı başkanlık eder. Konsey Başkanı, aile üyelerinin aday göstereceği Konsey üyeleri arasında yapılacak seçimle belirlenir. Üyelerin 2/3'ünün oyunu alan kişi Başkan seçilir. İlk iki turda Başkan seçilemezse, 3.turda en fazla oyu alan isim Başkan olarak atanır. Başkanın görev süresi aksi karar verilmedikçe 2 yıldır. Aile üyelerinin 1/3'ünün önerisi ve üyelerin 2/3'ünün oyu ile Başkanın görevi sona erdirilebilir. Aile Konseyi bir Yürütme Kurulu tarafından yönetilir. Yürütme Kurulu başkan, başkan yardımcısı ve bir üye'den oluşur. Aile Konseyi Başkanı aynı zamanda Yürütme Kurulu'nun doğal başkanıdır. Başkan'ın önerdiği 3 isim arasından Konsey'de yapılacak oylamalarda en çok oyu alan Konsey üyesi başkan yardımcılığı görevini üstlenir. Başkan ayrıca konsey üyeleri arasından birisini yürütme kuruluna üye olarak atar. Yürütme Kurulu başkan yardımcısı ve üyenin görev süresi 1 yıldır. Bir üyenin aynı göreve tekrar seçilmesi veya atanması olanaklıdır.

Aile Ofisleri

Büyük ve gelişiminin ileri safhalarındaki şirketlere sahip aileler,  hissedarlara bir çok hizmet sağlayan aile ofislerine sahipler. Bu hizmetler vergi, mal varlığı ile ilgili hukuki ve finansal yardım, ailenin yatırım portföyünü yönetme, hissedarlara gerekli bilgileri sağlama, ve aile/hissedar imkanlarını hakkaniyetli bir şekilde sahiplerine dağıtma olabilir. Aileden birinin basit bir isteği aileden olmayan bir yönetici için bunaltıcı olabilir. Bu durumlarda aile ofisleri  aile -iş arasında sınır çizme işlevi görür. Bir aile işini şirket işi yapmaktansa, aile ofisi ailenin isteklerini yerine getirir. Zenginleşmenin ileri safhalarında, ailenin elinde iş dışında yapılmış yatırımlar veya nakit bulunur. Büyüklüğüne ve iş dışı varlığın tipine göre, aile ofisi hizmeti ya satın alınabilir(genellikle bankalardan) yada aile kendi ofisini kurabilir. Aile ofisi aile ,iş, iş dışı yatırımları arasındaki ilişkiyi düzenlemede yardımcı olur. Aile ofisleri aile konseylerinin bir kolu gibi çalışır ve konseyde oluşturulan politikaların icraatını üstlenir. 

Aile Şirketleri X - Haleflik Planlaması

Halefiyet planı tek başına bir süreç değil, ana hissedarın bugün sahip oldukları vizyonla, şirketinizin uzun vadede kazanacağı başarıyı birbirine bağlayan köprüdür.

Yeni nesillere haleflik planı aile şirketlerinde nesiller boyu devamlılığın anahtarıdır. Söz konusu planın gerçekleştirilmesinde geç kalınması ise aile içerisinde anlaşmazlıklara ve şirket içinde yer alması düşünülen yeni nesillerin seçiminde yanlış kararlara neden olabilir.

Herhangi bir halefiyet planının anlamlı ve uygulanabilir olması için, belirli ölçülebilir, ulaşılabilir ve birbiriyle uyumlu hedefleri olmalıdır. Ancak bu hedefler belirlendikten sonra bunları gerçekleştirmek üzere çalışmalar başlatılabilir. Yalnızca plan yapmak değil, herkesin onayını ve desteğini sağlamak ya da en azından onları hazırlamak için bu planı üyeler ve diğer hissedarlarla görüşmek gerekir.

Haleflik planı yazılı olarak hazırlanmalı ve bu plan aile üyeleri tarafından ortak kabul görmelidir. Aksi halde uygulanmasında sorunlar yaşanması kaçınılmazdır. Söz konusu plan Aile Meclisi onayından geçirildikten sonra belli aralıklarla günün şartlarına göre, yine Aile Meclisi onayı ile revize edilmeli ve dünyadaki ve ülke içindeki gelişmelere bağlı olarak güncellenmelidir.

İşinizin geleceğini garanti etmek için kesinlikle planlama yapmanız gerekir ve yerinize kimin atanacağı, zamanı gelince düşünülecek bir konu olmamalıdır. Bu süreç, sorular sormayı, strateji geliştirmeyi, planlar yapmayı ve uygulamayı ve sürekli çalışmayı gerektiren bir süreçtir. Üstelik bunun tek bir formülü yoktur. 

Ayrıca, bu çalışma her çapta ve yapıdaki tüm şirketler için inanılmaz derecede karmaşıktır. Halefin başarılı olması, aile işlerinden vergi planlamasına, değer biçmeden hedef belirtmeye kadar birçok konuda deneyim ve beceri gerektirir. Bu da genelde, deneyim sahibi bir ekipten yardım almak anlamına gelir.

Geleceğin liderini belirleme (halefiyet) planı her tür özel kuruluş için geçerlidir. Kavramların çoğu kuruluşların yapılarına göre değişiklik göstermese de, uygulanış biçimleri farklı olabilir. Ancak içinde bulunduğunuz koşulları ve hedeflerinizi sadece siz bilebilirsiniz, yine de o hedeflere ulaşmanız doğru bir ekip sayesinde mümkün olabilir.

Çünkü halef seçimi kurumsal ve kişisel birçok unsuru kapsamaktadır. Bu nedenle, iyi bir danışmanlar kurulu son derece önemlidir. Yeni yöneticileri seçip hazırlamak için ihtiyacınız olan tavsiyeler, avukatınız ya da muhasebecinizden her gün aldığınız fikirlere benzemez. Burada, özel yetenekler ve tecrübeler etkili olur.

Şirketin rekabet gücünün korunması ve hatta sürekliliğinin sağlanması açısından çok önemli olan devir sürecinin önceden planlanması gerekmektedir. Devretme kaçınılmaz bir olgu olmasına rağmen, devretme planları pek çok aile şirketinde “tabu” olarak algılanır. Kurucunun kendi ölümünü anımsatan devretme, kurucunun gücü elden bırakma isteksizliği, çocukları arasında bir seçim yapma zorunluluğu ve nesiller arası rekabet duyguları nedeniyle devretme planı olduğundan daha zor hale gelir.

Pek çok ailede, aile üyelerinin birbirlerine bağlılığı aile şirketinin sürekliliğini sağlar. Aile yaşantısının huzur ve mutluluğu şirkete olumlu bir etki olarak yansır. Ailenin yaşlı üyelerinin şirkete olan duygusal bağı nedeniyle şirketin mülkiyetine devam edip edilmemesi konusu konuşulmaz. Oysa devretme planı, şirketin geleceğini garanti altına almak için yapılır.

Tüm aile şirketlerinde, şirketi ölümsüzleştirme ve şirketin ailede kalması isteği vardır. Devir işlemi kurucunun aniden ve beklenmedik bir şekilde ölümüyle kâbusa dönüşür. Aile, kurucunun ayrılışına hazır olmak içim mutlaka bir çalışma yapmalıdır.

Devir planı yapmayan aile şirketleri, liderin hastalandığında, çok yaşlandığında veya öldüğünde pazar değerinin altında satılarak son bulurlar. Devretme planlamasının ciddi bir şekilde düşünüldüğü zaman patronun öldüğü veya çok ağır hastalık geçirdiği zamanlardır.

Aile şirketinin değişime direnci birçok aile şirketi, çok güçlü bir kurucu patron/lider tarafından yönetilmektedir. Liderin kendine özgü kişiliği, yönetim tarzı, değerleri vardır ve şirket kültürüne tüm bunlar yansımaktadır. Bu çerçevede, lider, şirketin başarıyı yakaladığını düşünmektedir ve herhangi bir değişim önerisi konusunda direnç göstermektedir.

Aile Şirketleri IX - Aile/İş Yapılanması

Aile Konseyi Faaliyet Konuları

Aile Konseyinin faaliyet alanına şu konular girmektedir: gelecekteki yöneticilerin seçimi ve yetiştirilmesi, emeklilik koşullarını belirleme, hisse ve hissedarlık sözleşmesi düzenleme, aile üyelerinin şirket(ler)de çalışma koşulları, mülkiyet ilişkileri ve mülkiyet devri, şirket stratejilerini gözden geçirme, Konsey Başkanı ve üyelerinin seçimi, görevde kalma süresinin belirlenmesi, aile üyelerinin sorumluluk alanları, Aile Anayasası üzerinde değişiklik yapma hakkı, Anayasa'ya aykırılık durumlarında alınacak disiplin önlemleri.

Aile Konseyi Karar Alma Süreç ve Prosedürleri

Aile Konseyinde her üyenin 1 (bir) oy, kurucu üyelerin 2 (iki) , Başkanın 3 (üç) oy hakkı vardır. Konsey Başkanı'nın alınan kararları bir sonraki toplantıda tekrar görüşülmek üzere geçici süreyle reddetme hakkı vardır. Konseyde alınacak kararlar, yürürlükteki hukuki düzenlemelere, etik ilkelere ve genel kabul görmüş işletmecilik ilkelerine aykırı olamaz. Hangi kararların oy birliği, hangi kararların oy çokluğu ile alınacağı, Aile Konseyi Yürütme Kurulu tarafından belirlenecektir. Konsey'de alınan kararlar, karar defterine kaydedilir ve süresiz saklanır.

Aile Konseyi Toplantıları

Aile Konseyi, her ayın ikinci Cumartesi günü Konsey Yürütme Kurulu tarafından belirlenecek yerde toplanır. Zorunlu nedenler olması durumunda toplantı tarihi 10 günü geçmemek kaydıyla ertelenebilir. Toplantı yeri olarak şirkete ya da aile üyelerine ait işyerleri ve meskenlerin kullanılmamasına özen gösterilecektir. Konsey toplantılarına Konsey Yürütme Kurulu'nun belirlenen gündeme göre üyeler dışında da davetli çağırma hakkı vardır. Toplantıdan en az 3 gün önce Yürütme Kurulu bütün üyelere toplantı gündemini ulaştırmak zorundadır. Toplantı gündemi belirlenmeden önce Konsey Yürütme Kurulu bütün konsey üyelerine tek tek başvurup önerilerini almak zorundadır. Şirketle ya da Konseyle ilgili önerileri veya şikâyetleri olan Konsey üyelerinin talep etmeleri durumunda Konsey Yürütme Kurulu veya Kurul adına Konsey Başkanı, üye ile görüşmek zorundadır. Konsey, Başkan ya da aile üyelerinin talebi üzerine olağanüstü toplantıya çağrılabilir. Aile üyelerinin toplantı talebine, tüm üyelerin 1/3'ünün destek vermesi gerekir.

Aile üyelerinin, işletmeye bağlılıklarının devamını ve önemli sorunlarla başa çıkabilmelerini sağlamak düzenli aralıklarla toplanması önemlidir. Aile üyeleri arasındaki uyumun bozulacağı korkusuyla kritik konuların tartışılmasından endişe edilmemeli, bilakis saygı ve hoşgörüyle yürütülecek tartışmalar teşvik edilmelidir. Aile dışından şirket çalışanları ya da danışmanlar da gerektiğinde toplantılara davet edilebilir. Aile toplantılarının kendisinden beklenen yararları sağlaması açısından tartışılması istenen konularda aile üyelerinin fikrinin alınması, aile üyelerinin tamamının toplantılara katılması, toplantıların içeriğine ilişkin kuralların oluşturulması ve bunlara uyulması (toplantıların zamanı ve süresi, nelerin tartışılacağı vb.) önemlidir.

Burada verilen tanımlamalar, örnek olarak sunulmuştur. Şüphesiz her aileye, her kuruma özgü tanımlamalar ve uygulamalar yapılabilir.

Aile Şirketleri VIII - Aile/İş Yapılanması

Aile Konseyi Oluşturulması

İlgili yasalara göre oluşturulması gereken Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu gibi organların yanı sıra, ailenin iş yaşamındaki etkinliğini arttırmak ve aile ile iş ilişkilerini düzenlemek üzere “Aile Konseyi”nin meydana getirilmesi önemlidir. Aile Konseyi, tüm aile bireylerinin aile ve iş değerleri, politikalar ve geleceğe ilişkin kararlar almak üzere düzenli aralıklarla bir araya geldiği, örgütsel ve stratejik planlama organı olarak işlev görecektir. Aile üyeleri bu toplantılarda görüşlerini, aile ve şirket(ler)le ilgili beklentilerini paylaşırlar. Konseyin temel amacı, şirket(ler)i ve aileyi etkileyen konuları anlamak ve bunlara ilişkin sorunları çözmektir. Böylece, politikaların netleştirilmesi ve aile üyelerine iletilmesi mümkün olabilecektir.

Konseyin, aile bireylerinin kararlara daha fazla katılımını ve böylece bilgi alışverişini arttırmayı, diğer aile üyelerine karşı açık olmayı, bilgiyi paylaşmayı, tartışmayı ve demokratik bir yaklaşımı teşvik etmesi beklenir.

Aile Konseyi Üyeliği Prosedürleri

Aileye ait şirket(ler)in yönetiminde görev alsın ya da almasın, şirket(ler)de hissesi olan aile üyeleri ile bunların birinci derece akrabaları arasında 15 yaşın üzerindekiler Aile Konseyine üye olabilirler. Bu tanımın dışında kalan aile üyelerine de Konsey'in oybirliği ile konsey üyeliği sıfatı verilebilir. Hisse sahibi olmasına karşın 15 yaşını doldurmamış çocuklar Konsey toplantılarına katılabilir ancak oy hakkını ebeveyni/vasisi aracılığıyla kullanabilirler. Konseyin faaliyetlerinin etkinliğini arttırmak üzere aile dışından danışmanlar da, üyelerin tamamının rıza göstermesiyle, Konseye dahil edilebilir. Aile Konsey'ine, Konsey Başkanı başkanlık eder. Konsey Başkanı, aile üyelerinin aday göstereceği Konsey üyeleri arasında yapılacak seçimle belirlenir. Üyelerin 2/3'ünün oyunu alan kişi Başkan seçilir. Ilk iki turda Başkan seçilemezse, 3. turda en fazla oyu alan isim Başkan olarak atanır. Başkanın görev süresi aksi karar verilmedikçe 2 yıldır. Aile üyelerinin 1/3'ünün önerisi ve üyelerin 2/3'ünün oyu ile Başkanın görevi sona erdirilebilir.

Aile Konseyi bir Yürütme Kurulu tarafından yönetilir. Yürütme Kurulu başkan, başkan yardımcısı ve bir üye'den oluşur. Aile Konseyi Başkanı aynı zamanda Yürütme Kurulu'nun doğal başkanıdır. Başkan'ın önerdiği 3 isim arasından Konsey'de yapılacak oylamalarda en çok oyu alan Konsey üyesi başkan yardımcılığı görevini üstlenir. Başkan ayrıca konsey üyeleri arasından birisini yürütme kuruluna üye olarak atar. Yürütme Kurulu başkan yardımcısı ve üyenin görev süresi 1 yıldır. Bir üyenin aynı göreve tekrar seçilmesi veya atanması olanaklıdır.

Burada verilen tanımlamalar, örnek olarak sunulmuştur. Şüphesiz her aileye, her kuruma özgü tanımlamalar ve uygulamalar yapılabilir.

Aile Şirketleri VII - Aile Anayasası

Aile Anayasası Düzenlenirken Dikkat Edilecek Hususlar

• Aile toplantıları belli bir olgunluğa eriştiğinde ve aile konseyi oluşturulduktan sonra anayasa çalışmalarına başlamak zamanlama açısından doğru olur.
• Öncelikle Yönetim Kurulu anayasa hazırlanması hususunda karar almalıdır.
• Anayasa bir kaç kişinin beklentilerine göre değil tüm tarafların beklentilerine göre şekillendirilmelidir. Tüm taraflara eşit mesafede durmak, uzlaştırıcı rolü üstlenmek, çözüm önerileri üretmek açısından danışman kullanmak önemlidir. Danışmanın hem aile şirketinde hem de çok uluslu kurumsal şirketlerde tecrübe sahibi olmasında ve pratik yönünün yanı sıra akademik yönü de olması anayasa hazırlama sürecine olumlu etki yapar.
• Anayasa düzenleme süreci katılımcı bir yönetim felsefesi ile ele alınmalıdır. Tüm menfaat sahipleri görüşlerini çekinmeden ortaya koymalıdır. Aile üyelerinin her bir hususta fikir birliği gereklilik koşuludur.
• Aile anayasası şirketin şu anda ve gelecekteki yönetim biçimini ortaya koyduğundan hukuka aykırı prensipleri içermemesine dikkat edilmelidir.

Aile Şirketleri VI - Aile Anayasası

Aile Anayasası Konuları

• Vizyon; Ailenin vizyonu ve şirketin sürekliliğine dair taahhüdü

• Aile Değerleri; Ailenin müşteri, çalışan, tedarikçi, rakipleri ve çevresiyle ilişkilerine şu ana kadar rehberlik etmiş değerleri

• Davranış; Aile üyelerinin şirkete ve yönetimine karşı (şirkette çalışsın veya çalışmasın) arzulanan davranışları

• İstihdam Politikası; Aile üyelerinin şirkette çalışabilmesi için sahip olması gereken nitelikleri, performans değerlendirmeleri ve ödeme yöntemleri

• Gelecek Nesil Gelişim Planı; Şirkette çalışan aile üyelerinin eğitim ve tecrübesini geliştirmek için yapılacaklar

• Hisse Sahipliği Politikası; Farklı sınıflardaki hisseler(oy hakkı olan veya olmayan), hisse devirleri, hisse satın alma ve satma politikaları

• Kar Payı Politikası; Gelirin ne kadarı yatırıma ayrılacak ve ne kadarı hissedarlara dağıtılacağına dair bir kar dağıtım oranı

• Likidite Politikası; Aile üyesinin hissesinin ne kadarını nakde çevirebileceğine dair politika

• Yönetim Kurulu Üyeleri ve Danışma Kurulu; Yönetim/Danışman kurulunun yönetim, hissedarlar diğer birimlerle ilişkisi ve yetkisi. İlave olarak işlevleri ve çalışma prosedürleri

• Aile Toplantıları/Konseyleri; Toplantının ve konseyin ana işlevleri ve yönetim kurulu/ hissedarlar toplantısı ile ilişkisi

• Hissedarlar Toplantısı; Toplantının yetkisi ve hukuki durumu tartışılır. Toplantının yönetim kurulu ve aile konseyi ile ilişkisi 

Aile Şirketleri V - Aile Anayasası

Temel kurallar

•   Aile bireyleri arasındaki ilişkiler

•   Profesyonel yönetici çalıştırma şartları

•   Aile bireyi yöneticilerin yetkinlikleri

•   Yeni şirket kurma sınırları

•   Aile ve şirket ilişkileri ayrımı

•   Aile meclisinde karar alma kriterleri

•   Aile meclisi toplantıları ve toplantı gündemleri

•   Aile meclisi yetkileri ve sorumlulukları

•   Varlıkların korunması temel ilkeleri

•   Hisselerin devri

•   Şirkette çalışma kuralları

•   İstihdam politikası

•   Gelecek nesillere mesajlar

Aile Şirketleri IV - Aile Anayasası

Aile Anayasasının Oluşturulması

Aile anayasasının hazırlanmasının kurumsallaşmanın en önemli adımlarından biri olduğu söylenebilir. Bir anayasa oluşturma isteğinin arkasındaki en önemli amaç, kurumun işleyişinin, günlük davranışların gelişigüzelliğine değil, belirli kurallara emanet edilmesidir. Çünkü kuralların yazılı olmadığı durumlarda gerek yönetim gerekse astların bu durumu suistimal etme olasılıklarının bulunmasıdır. Aile anayasası, şirketin işleyişini kurallı hale getirecek ve bu şekilde kurumun ömrünü uzatacak, işleyişi rahatlatacak, kurumun yeni kurallara uyumunu kolaylaştıracak, değişim ve dinamizmi başlatacak, ortakların kavgalarını önleyecek nitelikte bir kurallar zincirini içermektedir.

Şirketlerin tüm faaliyetlerini doğrudan etkileyecek böyle bir hazırlığın profesyonel bir ekip tarafından yapılması yararlı olacaktır. Çünkü Aile üyesi ortaklar, bu konuda yeterli olsalar bile kurumun içinden olduklarından taraflı olma, objektif olamama tehlikeleri vardır. Aile anayasası her ne kadar profesyonel bir ekip tarafından hazırlanacak olsa da şirket kültürü ve yapısını aile üyesi ortaklar bildiğinden dolayı içerisinde aile üyelerin de bulunması yararlı olacaktır.

Ekip yapmış olduğu bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan sorunları çözmeye yönelik bir yazılı metin hazırlanır. Bu hazırlık sürecinde, işletmedeki kişilerin fikirleri alınır. Bazen bu fikir alışverişi sırasında bir takım olumsuzluklar ortaya çıkabilir. Özellikle ortakların belli konularda farklı düşünmeleri, anlaşamamaları doğaldır. Bu durumda danışman arabulucu rolü ile taraf olmadan kişileri uzlaştırmaya, birbirlerine yakınlaştırmaya çalışır. Amaç uzlaşma sağlamaktır. Bu şekilde son haline getirilen son düzenlemeler yapıldıktan sonra ilgili tüm taraflarca imzalanarak uygulamaya konur. Anayasadaki hükümlere uygun hareket edilmesini sağlamak Aile Konseyi’nin sorumluluğundadır. Aile anayasası, şirketin şimdi ve gelecekteki tüm faaliyetlerine temel oluşturacağından öncelikle hukuki bir belge niteliği taşımalıdır. Bunun için aile anayasası imzalanmadan önce bir hukukçunun denetiminden geçmesi yararlı olacaktır.

Aile Şirketleri III - Aile Anayasası

Aile anayasası neden bu kadar önemli ve şirketlere neler sağlıyor?

•   Hissedarlık ve şirket yönetimi konularını birbirinden ayırmak,

•   Aile içi iletişim ve şirket içi iletişimi birbirinden ayırarak sağlıklı bir  yönetim tarzı uygulamak,

•   Kararları ve sonuçları değerlendirmek,

•   Kurumsal ve kalıcı bir şirket yapısı kurmak,

•   Ailenin vizyon ve değerlerini belirlemek,

•   Aile geleneklerini korumak,

•   Karşılıklı saygı, sevgi, destek ve yardımlaşma sağlamak,

•   Güveni sürekli kılmak ve geliştirmek,

•   Aile bireylerinin yönetim kademelerinde yer alması için şartları  belirlemek,

•   Aile bireylerinin kişisel gelişimini sağlamak,

•   Kararların alınması için sistematik yöntemler belirlemek,

•   Ailenin işbirliği içinde olduğu kişi/kurum/kuruluşlar ile ilişkilere ait  şartları belirlemek,

•   Görev ve otorite devri için şartları belirlemek,

•   İş paylaşımı yapmak,

•   Varlıkların nasıl korunacağı ve geliştirileceğini belirlemek,

•   Profesyonel bir yönetim var ise şartları,

•   Şirket içinde liderlik müessesesi ve çalışanların uyacağı alt prosedürleri     belirlemek,

•   Ve en önemlisi şirketi nesiller boyunca var edecek ve sürekli geliştirecek  şartları bu günden oluşturmak,

•   Sonraki jenerasyonları belirli disiplinler ile yönlendirmek

Bu içeriğe baktığınızda aile bireylerinin ilişkilerinden şirketin yönetimi ve gelecek nesillere aktarımına kadar her detay anayasa içerisinde yer almakta.

Aile Şirketleri II - Aile Anayasası

Aile anayasaları ailenin bugün ve gelecekteki işlerinin işleyişini kolaylaştırmak için oluşturulur. Yönetim kurullarının aksine, konseylerin temeli, açıklık ve katılımcılığa dayanıyor.

Bir aile şirketinin en zayıf noktası, “aile” ve “şirket” kavramlarının birbirine karıştırılmasıdır. Bu nedenden şirketlerin gelecek kuşaklara devredilmesi ve kurumsal bir yapıya kavuşturulması için bir “aile anayasası”na gerek vardır. Aile anayasaları, ailenin bugün ve gelecekteki işlerinin işleyişini kolaylaştırmak için oluşturulur.

Varlığını koruyamayan aile işletmelerinde, aile ve iş ilişkisinin dengesinin kurulamadığı, ihtiyaçların giderilmesinde aile ve iş önceliklerinin karıştığı görülmektedir. Aile şirketlerinin hissedarlar, aile üyeleri ve şirket yöneticileri arasındaki ilişkileri yönetmek için “aile anayasası” oluşturmalarının kurumsallaşma açısından önemli rolü bulunmaktadır. Anayasa bu tür ikilemleri ortadan kaldırmak için düzenlenmektedir.

Anayasa hissedarlara birbirleriyle, diğer aile üyeleriyle ve şirket yöneticileri ile ilişkilerinde izleyecekleri prensipleri ortaya koyar. Hukuki niteliği olmayan ve iyi niyete dayanan anayasa aile birliğine ve sermayenin uzun süre şirkette kalmasına katkıda bulunur. Çalışır bir anayasayla kaynak maliyeti düşer, aile içindeki sorunlar kurallar dahilinde halledilir, yönetimde olmayan aile üyeleri rahatlar ve iyi profesyonel yöneticiler şirkete çekilebilir.

Anayasanın değeri ailenin gelecekle ilgili planlama yapması, tartışması ve birden çok kişinin katılımı ile oluşmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir deyişle, anayasanın geliştirme süreci anayasanın en az kendisi kadar önemlidir. Anayasada yer alan maddeler şirket sözleşmesine, alım-satım sözleşmelerine ve hissedarlar sözleşmelerine eklenerek hukuki nitelik kazandırılması da mümkündür.

Aile üyeleri arasındaki iletişimi destekleyecek ve aile hedeflerinin gerçekleşmesini sağlayacak yapının oluşturulması aile bireyleri arasında güveni geliştirir, ancak bunu sağlayacak prosedürlerin oluşturulması zaman ve yatırım gerektirir. Aile kararlarının yapısının oluşturulması ve uygulanmasının önemli araçlarından biri de aile anayasasıdır. Aile Anayasaları işle ilgili olarak aile fertlerinin çalışan ya da patron olarak dahil oldukları konulara ilişkin değer, felsefe, kural ve beklentileri açık bir şekilde ifade eder. Bu anayasa yaşayanbir belge olup içeriğinin esnek olması ve işin ve ailenin ihtiyaçlarını karşılamak üzere düzenli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Esasen bu anayasa aile ve işin birbirleriyle nasıl etkileşim içerisinde olacağını düzenleyen politikaların bütünüdür. Genellikle de ailenin misyonu kadar, ailenin felsefesini veya değer yargılarını da içerir.

Aile işi etkiler, iş aileyi etkiler. Aile iş planı diğer işlerdeki planlardan farklıdır. İşi etkileyen aile faktörleri; çocuk sayısı, onların kapasiteleri, aile geçmişi gibi konulardır. Aileyi etkileyen iş faktörleri; büyüklük, coğrafya, büyüme, nakit durumu gibi konulardır. Aile anayasası oluşturulurken ailenin hedefleri ile iş stratejisinin aynı çizgide olması oldukça önemlidir.

Aile Anayasası’nın başarılı olması Şirket Yönetiminin Gelecek Nesillere Devrinin Planı’ndan, vergi planlamasına; şirket değerlendirmesinden, hedef belirlenmesine kadar çeşitli tecrübeye ve bakış açısına sahip olmayı gerektirir. Bu da genellikle çoğu kimse için deneyim sahibi bir ekipten yardım almak anlamına gelir. Bu süreç kurumsal ve kişisel birçok unsuru kapsadığından işleyişi ve istenen sonucun alınması için iyi bir danışman/danışmanlar kurulu ile çalışmak gereklidir. 

Aile Şirketleri I

Aile Şirketlerinin Avantajları

Çabuk karar verebilme

İşe asılma ve yüksek başarı güdüsü

Kısa zamanda büyümeyi becerebilme

Aile bireylerinden doğan “Biz” bilinci

Amatör ruhun takım olması

Takip eden tepe yöneticisi adaylarının (yeni kuşak) belli olması ve önceden gereken biçimde hazırlanabilmeleri

Aile Şirketlerinin Dezavantajları

Kurumsallaşma ve profesyonelleşmede zorluk çekilmesi, değişime direnci yüksek olması

Patron gücünün yeni yönelimleri engelleyebilmesi

Öngörü, planlama, bütçeleme, raporlama gibi mantıkların yerine günlük karar ve çözümlerin tercih edilmesi

Patronların profesyonellerle yarışmaları ve onları küçük görme eğilimleri

Aile içi sorunların işe yansıması

İşin çekirdeğinden gelinmesi ve işin çok iyi bilinmesine karşılık yönetimde yeterli bilgi ve deneyimin olmaması

Takip eden tepe yönetimi adaylarının (yeni kuşak) belli olması ve sistemin önünü tıkayabilmeleri

Aile Şirketleri

Aile Şirketi

Aile Şirketi; en az iki neslin örgütte çalıştığı, işletmenin kurulmasındaki amacı ailenin geçimini sağlamak ve/veya mirasın dağılmasını önlemek olduğu ve ailenin geçimini sağlayan kişinin şirketi idare ettiği, yönetim kademelerinin önemli bir bölümünde aile üyelerinin yer aldığı veya kararların alınmasında büyük ölçüde aile üyelerinin etkili olduğu şirketlerdir.

Aile Şirketi Tipleri

Aile şirketlerinin büyüdükçe farklı sınıflandırmalara girmektedir. 
Aile şirketi tipleri şunlardır:

Tek Kişinin (Girişimci) Yönetimindeki Aile Şirketleri

Girişimcinin tek patron olduğu, yine adından da anlaşılacağı üzere şirketin kontrolünün bir kişi üzerinde olması durumudur. Genellikle aile şirketlerinin kuruluş aşamasında karşılaşılan bir durumdur. Şirketin büyümek için sermayeye ihtiyacı olduğunda tek patron gerekli kaynağı bulmak için zorlanmaktadır. Kaynak bulmak için şirkete ortak almak durumunda kalındığında 'tek patron' kavramı ortadan kalkar. Kaynak bulmak için borsada hisseler satışa çıkarılabilir, ki bu durumda da yapılması gereken ek prosedürlerle sorunlar ortaya çıkmaya başlar.

Kardeşler Yönetimindeki Aile Şirketleri

Genellikle iki şekilde ortaya çıkar. Şirketi kuran girişimcinin yönetimi çocuklarına devretmesi veya iki kardeşin ilk girişimci olarak bir şirket kurması. Kardeş ortaklığında, kardeşlerin hisselerin çoğunluğuna sahip olması gereklidir. Bu tip aile şirketlerinde, tek patron durumuna göre en önemli sorun hissedarlar arasında yaşanan uzlaşma sorunudur.

Gelişmiş-büyümüş Aile Şirketleri

Aile şirketinin genellikle büyüme safhasının sonlarına doğru ortaya çıkan bir aile şirketi çeşididir. Diğer aile şirketi tiplerine göre uzlaşma sorunu daha fazla yaşanmaktadır. Bazı hissedarların şirkette fiili olarak çalışmama durumu oluşabilir. Bu şirketlerde, büyüyen sadece şirket değil aynı zamanda ailenin kendisidir. Şirkete sahip olan akrabaların sayısı artmıştır. Koç ve Sabancı Holding gibi kuruluşlar bu tip şirketler içinde yer almaktadır.

Profesyonel Yönetimindeki Aile Şirketleri

Bu tip aile şirketlerine genellikle şirkette hissesi bulunan ailenin çok büyümesi durumunda rastlanır. Yönetimde görev alacak aile bireylerinin nitelik olarak değil de sayıca artması durumunda şirkette uyumsuzluk ortaya çıkar. Şirketin gelişmelere ayak uydurmak için kurumsallaşması, yönetimi profesyonellere bırakması durumunda bu tip aile şirketi ortaya çıkar. Tekfen Holding yönetimi profesyonellere bırakan aile şirketi olarak sayılabilir.

Stratejik ve Finans Ortaklı Aile Şirketleri

Aile şirketleri büyüme safhasında sermayeye veya pazarda tecrübe sahibi olan kişi/kişilere ihtiyaç duyduğunda şirkete ortak alır. Aile çoğunluk hisselerini elinde tutar.

Çok ortaklı/ halka açık edilmiş Aile Şirketleri

Büyüme safhasında halka arz yoluyla borsaya açılarak, Borsa şirketi haline gelmiş Aile Şirketleri