50 Bağımsız Denetim Kuruluşunun Yetki İptali

Sermaye Piyasası Kurulu 14 Şubat 2014 tarih ve 4/127 sayılı kararını, 14 Şubat 2014 tarihli, 2014/4 sayılı SPK Bülteninde kamuoyu ile paylaştı. Buna göre 50 Bağımsız Denetim Kuruluşu 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayacak hesap dönemlerinde bağımsız denetim faaliyetlerinde bulunamayacaklar. Ancak 2013 yılına ait bağımsız denetim çalışmalarını mevzuatlara uygun olarak tamamlayabilecekler. İsimleri SPK Bülteninde yayınlanarak kamuoyu ile isimleri paylaşılan bu bağımsız denetim şirketleriyle çalışan borsa şirketleri 2014 yılı denetimleri için başka şirketlerle sözleşme imzalamak zorunda kalacaklar. Ancak bu şirketler yetkisiz sayılmalarına neden olan konuşarı yerine getirirlerse, yeniden Bağımsız denetim yapma yetkilerini alabilecekler.

Bu karar, Sermaye Piyasası Kurulu 2014/4 sayılı bülteninde görülebilir. 

[http://www.spk.gov.tr/apps/haftalikbulten/displaybulten.aspx?yil=2014&sayi=4&submenuheader=null]

Piyasa bilgilendirme sorumluluğu ve konunun önemi nedeniyle alıntıları Sermaye Piyasası Kurulunun kamuoyuna açık kaynaklarında alıntılar yaparak, yorumumu sunuyorum.

Aşağıdaki yazıda belirttiğimiz rapor ve sonuçların kamuoyu ile paylaşılması; Sermaye Piyasası Kurulunun hassasiyeti, Bağımsız Denetimlerde mevzuatlara uyumun vazgeçilmezliğinin vurgulanması açısından önemli.

Sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyeti, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları arasından Kurul düzenlemeleri ile belirlenen ilave şartları taşıyan bağımsız denetim kuruluşları tarafından yürütülmekte.

6.12.2012 tarihinde kabul edilen, 30.12.2012 tarihli ve 28513 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu 62[1] ve 128/c[2] maddelerine göre Sermaye Piyasası Kurulunun Seri:X, No:22 “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliği” (Tebliğ)[3] uyarınca, bağımsız denetim kuruluşlarının bağımsız denetim standartlarına uygun olarak denetim faaliyetlerini yürütüp yürütmediğinin tespiti amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu bağımsız denetim kuruluşları nezdinde kalite kontrol incelemelerinde bulunulabiliyor.

Sermaye Piyasası Kurulu, yukarıda 6362 sayılı SPKn.’nda belirtilen maddeler uyarınca sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyetine ilişkin olarak, bağımsız denetim kuruluşlarının kuruluş şartları, faaliyet esasları, bu kuruluşlarda çalışabilecek kişilerin nitelikleri ve müşteri işletmelerle yapılan sözleşmeler açısından izleme faaliyetinde bulunulabiliyor. Kurulun diğer birimlerinden gelen bildirimler de izleme faaliyetinde dikkate alınıyor, bunun sonucunda da bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetleri için kalite kontrol çalışmaları yapılabiliyor. Bunun yanında, elektronik ortamda çeşitli raporlar alınmasını Kurulun bağımsız denetim kuruluşları üzerindeki gözetim fonksiyonunun yerine getirilmesinde etkinlik sağlıyor.

2013 yılı içerisinde, Kurulumuz tarafından 13’ü kapsamlı kalite kontrol ve 9’u sınırlı kalite kontrol olmak üzere toplam 22 bağımsız denetim kuruluşu nezdinde kalite kontrol ve denetim çalışmalarında bulunulmuş ve bunların 20’si sonuçlandırılmıştır. Söz konusu kalite kontrol denetimlerinde 52 adet bağımsız denetim dosyası incelenmiştir.

Kurul tarafından kamu oyu ile paylaşılan raporda; Sermaye Piyasası Kurulu, 2013 yılında 13’ü kapsamlı kalite kontrol ve 9’u sınırlı kalite kontrol olmak üzere toplam 22 bağımsız denetim kuruluşu nezdinde kalite kontrol amaçlı incelemelerde bulunmuş. Bu incelemede kuruluşlar risk profillerine, gözetim faaliyetleri sonuçlarına ve ihbar ve bildirimlere göre seçilmişler.

Bu inceleme sonunda;

2 şirket, Kurul listesinden çıkarılmış, 9 şirkete idari para cezası, 4 kişiye idari para cezası, 4 şirkete Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim yapmaktan iki yıl men cezası verilmiş. Ayrıca 6 şirkete mevzuata aykırılıklar hakkında bilgilendirilme ve uyarılma yapılmış. 3 şirkete ise herhangi bir yaptırım uygulanmamış. 2 şirkette de bu raporun yayınlandığı tarihte incelemesi devam etmekteymiş.

Kalite kontrol çalışmalarında toplam 52 adet çalışma dosyası incelenmiş.

Kurulun 2013 yılında yapılan kapsamlı kalite kontrol ve sınırlı kalite kontrol incelemeleri sonucunda bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçilerle ilgili yapılan tespitlerde dikkate alınan hususlar şöyle belirtilmiş;

Kuruluş şartlarına uyum, Genel bağımsız denetim plan ve programı, Bağımsız denetim çalışmalarında belgelendirme, Uygun ve yeterli miktarda denetim kanıtlarının elde edilmesi, Risk değerlendirmeleri ve önemlilik seviyesinin belirlenmesi, İşletmenin faaliyet koşullarının ve çevresiyle olan ilişkilerinin anlaşılması ile ilgili çalışmaların yerine getirilmesi, İç kontrol sisteminin değerlendirilmesi, Uzman çalışmalarından yararlanılması, Muhasebe tahminleri, Gerçeğe uygun değer hesaplamalarının doğruluğunun kontrolü, İlişkili taraf işlemleri, Bağımsız denetim raporu görüşü, Mesleki eğitim verilmesi, Etik ilkelere uyum, Kurul’a bildirim yükümlülükleri

Sermaye Piyasası Kurul,  bağımsız denetim kuruluşları nezdinde gerçekleştirilen kalite kontrol çalışmalarında, sermaye piyasasında yetkili bağımsız denetim kuruluşlarının mesleki etik ilkelere ve denetim standartlarına uygun kaliteli bir bağımsız denetim hizmeti sunmasını sağlamak öncelikli amaç edinilmekte.

2013 yılında bağımsız denetim kuruluşlarında yapılan kalite kontrol ve denetim çalışmaları sonucunda genel olarak tespit edilen bağımsız denetim kuruluşlarının bundan sonra yapacakları çalışmalarında tespitlere ilişkin düzenlemelere ve bağımsız denetim standartlarına uyum gösterme konusunda azami dikkat ve özen göstermeleri istenmekte.

Tebliğlerin ilgili maddelerine göre kamuoyu ile paylaşılmasında fayda görülen tespitleri şu şekilde belirtilmiş.  İlgili rapordan alınan bu tespitler, Sermaye Piyasası Kurulu-Muhasebe Standartları Dairesince şu şekilde ifade edilmiş.

• Kuruluş şartlarının kaybedilmesi halinde sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyetinde bulunma yetkisi Kurulumuzca iptal edilmektedir
• Bağımsız denetimin planlanması, müşteri şirkete özgü koşullar nedeniyle ilave denetim teknikleri uygulanması ve farklı denetim stratejileri geliştirilmesini gerektirebilmesi nedeniyle denetimin sonucunu etkileyen ve denetim riskini azaltan dinamik bir süreçtir. Bağımsız denetim kuruluşlarının metodolojisi olarak değerlendirilen genel bağımsız denetim plan ve programları kuruluş şartları arasında değerlendirilmekte olup, bu programların güncel tutulması gerekmektedir.
• Bağımsız denetim çalışmalarının belgelendirilmesi hususu büyük önem taşımakta olup, belgelendirilmemiş bir bağımsız denetim çalışması yok hükmündedir .
• Her bir bağımsız denetim alanıyla ilgili çalışma kağıdı düzenlenerek yeterli bağımsız denetim kanıtı toplanması hususu bağımsız denetim faaliyetinin özünü oluşturmaktadır.
• Bağımsız denetimin planlanması, önemlilik seviyesinin belirlenmesi ile işletmenin faaliyet koşullarının ve çevresiyle olan ilişkilerinin anlaşılması ve bu konulara ilişkin önemli yanlışlık riskinin değerlendirilmesi ile iç kontrol sisteminin değerlendirilmesine ilişkin çalışmalardaki yetersizlikler, tüm bağımsız denetim sürecini sorgulanır hale getirmektedir.
• Bağımsız denetimde uzman çalışmalarından denetim kanıtı olarak yararlanılması mümkün olmakla birlikte, bağımsız denetçinin uzmanın tarafsızlığını ve mesleki yeterliliğini değerlendirmesi ve uzman çalışmasında kullanılan varsayım ve yöntemlerin uygunluğu ile ulaşılan sonuçların doğruluğunu gözden geçirmesi gerekmektedir.
• Esas itibariyle finansal raporlama standartlarında düzenlenmiş olmakla birlikte bağımsız denetim fonksiyonu içerisinde özel bir öneme sahip muhasebe tahminleri, gerçeğe uygun değer hesaplamaları, ilişkili taraf işlemleri ve işletmenin sürekliliğinin değerlendirilmesi hususları gerçeğe uygun sunumu önemli ölçüde etkilemesi sebebiyle bağımsız denetim standartlarında da ayrıca düzenlenmiştir. Ayrıca, örtülü kazanç aktarımı incelemelerine konu olması nedeniyle ilişkili taraf işlemlerine Kurulumuzca önem verilmektedir.
• Bağımsız denetim çalışmasının nihai ürünü olan bağımsız denetim raporu görüşüne ilişkin olarak yapılan hata ve eksiklikler, bağımsız denetim çalışması sonucundan beklenen makul güvence verme mekanizmasının işlerliğini zedelemekte ve bağımsız denetçinin ve bağımsız denetim kuruluşunun müteselsil olarak paydaşlara karşı hukuki ve cezai sorumluluğunu doğurabilmektedir .
• Mesleki yeterliliğin sağlanması amacıyla gerekli eğitimlerin verilmesi ve mesleki etik ilkelere uyum sağlanmasına yönelik kurumsal yapının oluşturulması ve bu yapının amaca uygun olarak işletilmesi ile bağımsız denetim kalitesinin kontrolünün gereği gibi yapılması, bağımsız denetim çalışmalarında görülen eksikliklerin ve yetersizliklerin giderilmesinde önemli bir etken olup; bu hususlar, bağımsız denetim işinin kalitesinin artırılmasında başlıca unsurlar olarak değerlendirilmektedir.
• Kurul’a bildirim yükümlülüklerinin zamanında ve tam olarak yerine getirilmesi gerekmektedir.

---

[1]  6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu

       Faaliyet esasları

  MADDE 62 – (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarından bu Kanun uyarınca bağımsız denetim faaliyetinde bulunacaklardan istenilecek ilave şartlar Kurul tarafından belirlenir ve bu şartları haiz bağımsız denetim kuruluşlarına ilişkin liste kamuoyuna açıklanır. Kurul, listede yer alan bağımsız denetim kuruluşlarının bu Kanun kapsamındaki bağımsız denetim faaliyetlerine ilişkin yapacağı kalite kontrol ve denetim çalışmaları neticesinde standart ve mevzuata aykırılıkları tespit edilenleri listeden çıkarmaya yetkilidir. Kurul, yapacağı kalite kontrol ve denetim çalışmalarının sonuçlarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna bildirir.

(2) Kurul, bu Kanun hükümlerine tabi kuruluşların bilgi sistemleri denetimi, derecelendirme ve değerleme faaliyetlerinin güvenli ve bağımsız şekilde yürütülmesi ve bunu teminen kalite güvence sistemlerinin oluşturulması ile kamu yararını da gözetmek suretiyle uluslararası standartlara uyumunun sağlanması amacıyla düzenleme, gözetim ve

denetim yapar. Bu kuruluşların yetkilendirilmesi, yönetici ve çalışanlarının lisanslanması ve bu kuruluşlar hakkındaki sicil bilgileri ile bu bilgilerin kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.

[2] 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu

      Kurulun görev, yetki ve sorumlulukları

      MADDE 128 – (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

      ……

c) Bu Kanun kapsamına giren kurum ve ortaklıkların bağımsız denetim, derecelendirme, değerleme ve bilgi sistemleri denetimi faaliyetine ilişkin şartları ve çalışma esaslarını belirlemek ve bu şartları taşıyanları listeler hâlinde ilan etmek.

[3] Bu tebliğde zaman içinde 6 değişiklik yapılmıştır.

      Tebliğ değişiklikler şu şekildedir;

1- (27/7/2006 tarihli ve 26241 sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 23 yayımlanmıştır.)

2- (27/8/2008 tarihli ve 26980 sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 24 yayımlanmıştır.)

3- (25/10/2009 tarihli ve 27387 sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 25 yayımlanmıştır.)

4- (9/3/2011 tarihli ve 27869 sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 26 yayımlanmıştır.)

5- (26/3/2011 tarihli ve 27886 sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 27 yayımlanmıştır.)(*)

6- (28/6/2013 tarihli ve 28691sayılı Resmi Gazete’de “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” Seri: X, No: 28 yayımlanmıştır.)