Aile Şirketleri II - Aile Anayasası

Aile anayasaları ailenin bugün ve gelecekteki işlerinin işleyişini kolaylaştırmak için oluşturulur. Yönetim kurullarının aksine, konseylerin temeli, açıklık ve katılımcılığa dayanıyor.

Bir aile şirketinin en zayıf noktası, “aile” ve “şirket” kavramlarının birbirine karıştırılmasıdır. Bu nedenden şirketlerin gelecek kuşaklara devredilmesi ve kurumsal bir yapıya kavuşturulması için bir “aile anayasası”na gerek vardır. Aile anayasaları, ailenin bugün ve gelecekteki işlerinin işleyişini kolaylaştırmak için oluşturulur.

Varlığını koruyamayan aile işletmelerinde, aile ve iş ilişkisinin dengesinin kurulamadığı, ihtiyaçların giderilmesinde aile ve iş önceliklerinin karıştığı görülmektedir. Aile şirketlerinin hissedarlar, aile üyeleri ve şirket yöneticileri arasındaki ilişkileri yönetmek için “aile anayasası” oluşturmalarının kurumsallaşma açısından önemli rolü bulunmaktadır. Anayasa bu tür ikilemleri ortadan kaldırmak için düzenlenmektedir.

Anayasa hissedarlara birbirleriyle, diğer aile üyeleriyle ve şirket yöneticileri ile ilişkilerinde izleyecekleri prensipleri ortaya koyar. Hukuki niteliği olmayan ve iyi niyete dayanan anayasa aile birliğine ve sermayenin uzun süre şirkette kalmasına katkıda bulunur. Çalışır bir anayasayla kaynak maliyeti düşer, aile içindeki sorunlar kurallar dahilinde halledilir, yönetimde olmayan aile üyeleri rahatlar ve iyi profesyonel yöneticiler şirkete çekilebilir.

Anayasanın değeri ailenin gelecekle ilgili planlama yapması, tartışması ve birden çok kişinin katılımı ile oluşmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir deyişle, anayasanın geliştirme süreci anayasanın en az kendisi kadar önemlidir. Anayasada yer alan maddeler şirket sözleşmesine, alım-satım sözleşmelerine ve hissedarlar sözleşmelerine eklenerek hukuki nitelik kazandırılması da mümkündür.

Aile üyeleri arasındaki iletişimi destekleyecek ve aile hedeflerinin gerçekleşmesini sağlayacak yapının oluşturulması aile bireyleri arasında güveni geliştirir, ancak bunu sağlayacak prosedürlerin oluşturulması zaman ve yatırım gerektirir. Aile kararlarının yapısının oluşturulması ve uygulanmasının önemli araçlarından biri de aile anayasasıdır. Aile Anayasaları işle ilgili olarak aile fertlerinin çalışan ya da patron olarak dahil oldukları konulara ilişkin değer, felsefe, kural ve beklentileri açık bir şekilde ifade eder. Bu anayasa yaşayanbir belge olup içeriğinin esnek olması ve işin ve ailenin ihtiyaçlarını karşılamak üzere düzenli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Esasen bu anayasa aile ve işin birbirleriyle nasıl etkileşim içerisinde olacağını düzenleyen politikaların bütünüdür. Genellikle de ailenin misyonu kadar, ailenin felsefesini veya değer yargılarını da içerir.

Aile işi etkiler, iş aileyi etkiler. Aile iş planı diğer işlerdeki planlardan farklıdır. İşi etkileyen aile faktörleri; çocuk sayısı, onların kapasiteleri, aile geçmişi gibi konulardır. Aileyi etkileyen iş faktörleri; büyüklük, coğrafya, büyüme, nakit durumu gibi konulardır. Aile anayasası oluşturulurken ailenin hedefleri ile iş stratejisinin aynı çizgide olması oldukça önemlidir.

Aile Anayasası’nın başarılı olması Şirket Yönetiminin Gelecek Nesillere Devrinin Planı’ndan, vergi planlamasına; şirket değerlendirmesinden, hedef belirlenmesine kadar çeşitli tecrübeye ve bakış açısına sahip olmayı gerektirir. Bu da genellikle çoğu kimse için deneyim sahibi bir ekipten yardım almak anlamına gelir. Bu süreç kurumsal ve kişisel birçok unsuru kapsadığından işleyişi ve istenen sonucun alınması için iyi bir danışman/danışmanlar kurulu ile çalışmak gereklidir.